Συν-εξάρτηση: Τζόγος και Οικογένεια

Ο εθισμός στον τζόγο είναι μία κατάσταση η οποία δεν επηρεάζει μόνο τον ίδιο τον εξαρτημένο που πάσχει από τη συγκεκριμένη διαταραχή. Οι παράπλευρες απώλειες είναι πολλές και σημαντικές. 

Σε αυτό το άρθρο θα κάνουμε αναφορά στο κλίμα που δημιουργείται μέσα σε μία οικογένεια και στις σχέσεις μεταξύ των μελών της, όταν ένα από αυτά έχει εθιστεί στα τυχερά παιχνίδια. 

Ο όρος Συν-εξάρτηση

Με τον όρο συν-εξάρτηση  αναφερόμαστε στην περίπτωση που ένα άτομο είναι συναισθηματικά (και όχι μόνο) εξαρτημένο από κάποιο άλλο άτομο. Όταν αυτό συμβαίνει το συν-εξαρτημένο άτομο διατηρεί πλέον σε ελάχιστο βαθμό τη δική του ταυτότητα, τα δικά του ιδιαίτερα στοιχεία του χαρακτήρα του και κατά κάποιον τρόπο γίνεται «δορυφόρος» του εξαρτημένου ατόμου.

Η οικογένεια στα δίχτυα του προβληματικού τζόγου

Για την εξάρτηση από τον τζόγο και τι βιώνει το άτομο που έχει εθιστεί στα τυχερά παιχνίδια έχουμε κάνει συγκεκριμένη και εκτενή αναφορά στο άρθρο ματς «Τι είναι τζόγος». Εδώ θα μιλήσουμε για το τι συμβαίνει στα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας του εξαρτημένου, από τα τυχερά παιχνίδια, ατόμου.

Επιπτώσεις σε ενήλικες

Οι γονείς, ο σύζυγος, ή τα παιδιά του εξαρτημένου τζογαδόρου παρουσιάζουν πολύ συχνά φαινόμενα συν-εξάρτησης, αφού η ζωή τους έχει επηρεαστεί άμεσα από τις επιπτώσεις που έχει η εξάρτηση στο αγαπημένο τους πρόσωπο (ακόμη κι όταν αυτό παύει πια να είναι αγαπημένο). Τα συμπτώματα που έχουν παρατηρηθεί σε αρκετές περιπτώσεις, όσον αφορά τα ενήλικα μέλη που είναι σε σχέση με τον τζογάδορο είναι τα εξής:

• Η σχέση καταστρέφεται σε κάθε επίπεδο, απόρροια των συνεπειών του τζόγου.
• Νιώθουν οι ίδιοι ενοχή και ντροπή για ό,τι συμβαίνει.
• Βιώνουν αδιέξοδες καταστάσεις και νιώθουν εγκλωβισμένοι στο πρόβλημα του άλλου. 
• Εμφανίζουν αισθήματα αναξιότητας και αναξιοπρέπειας. 
• Συχνά απελπίζονται και κάνουν άσχημες σκέψεις ακόμη και για τον ίδιο τους τον εαυτό. 
• Απομονώνονται κοινωνικά, καθώς δεν μπορούν να διαχειριστούν την κατάσταση την οποία βιώνουν και αν το πρόβλημα έχει μαθευτεί νιώθουν στιγματισμένοι και ντρέπονται να αντικρίσουν άλλους ανθρώπους. 
• Όπως ο εξαρτημένος από τον τζόγο δημιουργεί έναν δικό του κόσμο, έτσι και το άτομο δίπλα του, προσπαθεί να πλάσει μία εικόνα όπως θα ήθελε να είναι τα πράγματα και όχι όπως είναι. 
• Συχνά παρουσιάζονται διαφόρων ειδών διαταραχές συνδεόμενες με το άγχος. 
• Παρουσιάζονται συμπτώματα κατάθλιψης.
• Επηρεάζεται άμεσα ο ύπνος με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τη σωματική και ψυχική υγεία του ατόμου.
• Ενδέχεται να χρειαστούν φαρμακευτική αγωγή για να διαχειριστούν την ψυχοσυναισθηματική κατάσταση στην οποία έχουν περιέλθει. 

Οι επιπτώσεις στα παιδιά

Τα παιδιά μίας οικογένειας όπου ο ένας από τους δύο γονείς έχει μπει στη διαταραχή τζόγου βιώνουν κι αυτά με τον δικό τους τρόπο την κατάσταση και η συν-εξάρτηση εμφανίζεται και εδώ με τα εξής χαρακτηριστικά:

• Απώλεια εμπιστοσύνης. Τα παιδιά έχουν κουραστεί από τις επανειλημμένες υποσχέσεις του γονέα τους ότι θα σταματήσει το παιχνίδι. Η εμπιστοσύνη κλονίζεται ανεπανόρθωτα. Το πρότυπο του γονέα καταρρέει και αυτό είναι τεράστιο πλήγμα για ένα παιδί.
• Αίσθημα αδυναμίας. Η κατάσταση που βιώνουν τα παιδιά σε μία τέτοια οικογένεια συχνά τα ξεπερνάει. Νιώθουν ανίσχυρα μπροστά στο πρόβλημα, αισθάνονται ότι δεν είναι ικανά να κάνουν κάτι για να αλλάξουν τα πράγματα και αυτό τα γεμίζει ενοχές, με αποτέλεσμα να κατηγορούν τον εαυτό τους ως υπεύθυνο για το πρόβλημα του γονιού τους.
• Χάνεται η αυτοεκτίμηση. Αποτέλεσμα του ανωτέρω και των συναισθημάτων ενοχής, είναι το παιδί να χάνει την αυτοεκτίμηση του, αφού θεωρεί εαυτόν υπεύθυνο για ό,τι αρνητικό συμβαίνει στην οικογένειά του. 
• Αγχώδεις διαταραχές και κατάθλιψη. Τα παιδιά κατακλύζονται από το άγχος ότι οι γονείς του θα χωρίσουν εξαιτίας του τζόγου. Αυτό τους στρεσάρει σε τέτοιο βαθμό, ώστε να εμφανιστούν αγχώδεις διαταραχές ή ακόμη και να παρουσιάσουν συμπτώματα κατάθλιψης. Η κατάσταση μπορεί να ξεφύγει εύκολα, αφού ο ένας γονιός είναι εξαρτημένος, ο άλλος προσπαθεί να βοηθήσει τον εξαρτημένο και έτσι τα παιδιά από πρωταγωνιστές στη λήψη φροντίδας (που οφείλουν να είναι) γίνονται κομπάρσοι.
• Ντροπή, θυμός. Σε περίπτωση που το πρόβλημα έχει μαθευτεί, τα παιδιά ενδεχομένως να ντρέπονται να συναναστραφούν με το οικείο περιβάλλον που γνωρίζει τα πάντα για τον γονιό τους. Αντί για ντροπή, μπορεί βέβαια να εκφράσουν θυμό και να παρουσιαστούν προβληματικές και βίαιες συμπεριφορές.
• Ανασφάλεια διαβίωσης. Ένα άτομο που έχει εθιστεί στον τζόγο συχνά-πυκνά δεν καλύπτει τις βασικές ανάγκες, ούτε τις δικές του, ούτε της οικογένειάς του. Έχει παρατηρηθεί να λείπει ακόμη και φαγητό από το σπίτι, να μην έχουν πληρωθεί οι βασικές και εκπαιδευτικές ανάγκες των παιδιών, με αποτέλεσμα τα παιδιά να βιώνουν έντονο το αίσθημα της ανασφάλειας όσον αφορά ακόμη και τη διαβίωσή τους. 

ΟΧΙ στη συντήρηση του προβλήματος

Σε όλα τα επίπεδα στη ζωή μας ένα πρόβλημα πρέπει να αντιμετωπίζεται με σκοπό την επίλυσή του. Το χειρότερο που μπορεί να γίνει σε οποιοδήποτε πρόβλημα, εκτός από το να αγνοηθεί, είναι να συντηρηθεί. 

Αν είστε μέλος οικογένειας στην οποία υπάρχει άτομο εξαρτημένο από τον τζόγο μην διστάσετε να ζητήσετε βοήθεια. Μην συντηρήσετε το πρόβλημα, είτε με τη συμπεριφορά σας, είτε χρηματικά. 

Να θυμάστε ότι ο παίκτης πρέπει να τελειώσει με το παιχνίδι, όχι με τα χρέη. Τα χρέη ακόμη κι αν εξοφληθούν, εύκολα θα δημιουργηθούν κι άλλα -ακόμη και πολλαπλάσια- εφόσον ο παίκτης δεν σταματήσει να παίζει. Και τότε οι συνέπειες και τα φαινόμενα συν-εξάρτησης θα είναι ακόμη πιο έντονα στην οικογένεια του παίκτη με καταστροφικές συνέπειες.

Νεκτάριος Οικονόμου
Δημοσιογράφος
Ψυχολόγος, Απόφοιτος UCLAN University, UK
Απόφοιτος Θεραπευτικού Προγράμματος Απεξάρτησης από τα Τυχερά Παιχνίδια
e-mail: [email protected]